/Szkoła średnia/Geometria/Planimetria/Czworokąt/Dowolny/Oblicz długość...

Zadanie nr 5834466

Czworokąt wypukły ABCD jest wpisany w okrąg o promieniu 4. Kąty BAD i BCD są proste (zobacz rysunek). Przekątne AC i BD tego czworokąta przecinają się w punkcie E tak, że |BE | = 3⋅|DE | oraz |BD | = 2⋅ |AE | .


ZINFO-FIGURE


Oblicz długości boków czworokąta ABCD .

Wersja PDF

Rozwiązanie

Bez trudu powinniśmy zauważyć, że podane informacje oznaczają, że DB jest średnicą danego okręgu, więc DB = 2r = 8 . Ponadto

BE = 3BD = 6 4 1 DE = 4BD = 2 AE = 1BD = 4 . 2

Możemy też łatwo obliczyć długość odcinka CE – albo korzystamy z podobieństwa trójkątów CDE i BAE , albo nawet krócej, korzystamy z twierdzenia o siecznych okręgu.

 DE-⋅-BE- 2-⋅6 AE ⋅ CE = DE ⋅BE ⇒ CE = AE = 4 = 3 .

Na tym się kończą proste obserwacje.

Sposób I

Zadania nie uda nam się rozwiązać jeżeli nie pobawimy się trochę z danym rysunkiem – warto podpisać długości odcinków, które udało nam się obliczyć. Musimy też jakoś wykorzystać fakt, że BD jest średnicą okręgu, co w szczególności oznacza, że środek okręgu S pokrywa się ze środkiem odcinka BD .


ZINFO-FIGURE

Jeżeli trochę pokombinujemy i dorysujemy promienie SA i SC , to możemy zauważyć obiecującą sytuację – w każdym z trójkątów ASE i CSE znamy długości wszystkich trzech boków. To oznacza, że jesteśmy w stanie obliczyć wszystko co chcemy w tych trójkątach. Szczególnie obiecujący jest dolny trójkąt ASE , bo dodatkowo jest równoramienny: AS = AE = 4 . Obliczmy wysokość AF tego trójkąta. Na mocy twierdzenia Pitagorasa

 ∘ ----------- √ ------- √ --- AF = AE 2 − EF 2 = 16 − 1 = 15.

(Mogliśmy też skorzystać ze znanego faktu, że wysokość AF w trójkącie prostokątnym ABD jest średnią geometryczną odcinków DF i BF :  √ -------- AF = DF ⋅ BF ). Teraz jest już z górki – patrzymy na trójkąty prostokątne AF D i AF B .

 ∘ ------------ √ ------- √ --- √ -- AD = AF 2 + DF 2 = 15 + 9 = 2 4 = 2 6 ∘ ----------- √ -------- √ --- √ --- AB = AF 2 + F B2 = 15+ 25 = 40 = 2 10.

Musimy jeszcze obliczyć długości pozostałych dwóch boków czworokąta ABCD – korzystamy w tym celu np. z podobieństwa trójkątów AED i BEC (trójkąty te są podobne, bo mają równe kąty: ∡DAC = ∡DBC i ∡ADB = ∡ACB jako kąty wpisane oparte na równych łukach).

 BC-= AD-- BE AE √ -- AD 2 6 √ -- BC = ---- ⋅BE = -----⋅6 = 3 6 A∘E------------4 √ -------- √ --- CD = BD 2 − CD 2 = 64 − 54 = 10.

Sposób II

Tym razem pozostańmy w okolicach oryginalnego rysunku.


ZINFO-FIGURE

Ponieważ znamy długości odcinków, na które dzielą się przekątne czworokąta ABCD , do obliczenia długości boków czworokąta wystarczy obliczyć cosinus kąta ∡CED = α między przekątnymi (znajomość tego cosinusa pozwoli nam napisać twierdzenia cosinusów w trójkątach CED , CEB , AEB i AED ). Oznaczmy dodatkowo CD = x i CB = y . Mamy wtedy

( |{ x2 + y2 = BD 2 = 64 x2 = 22 + 32 − 2⋅ 2⋅3 cosα = 13 − 12 cosα |( 2 2 2 ∘ y = 3 + 6 − 2⋅ 3⋅6 cos(180 − α ) = 45+ 36co sα.

Drugie równanie mnożymy przez 3 i dodajemy do trzeciego równania (żeby skrócić co sα ).

 2 2 2 2 3x + y = 84 ⇒ y = 84 − 3x .

Podstawiamy teraz to wyrażenie do pierwszego równania

 2 2 2 2 2 64 = x + y = x + 84 − 3x =√ 84− 2x / : 2 x2 = 42− 32 = 10 ⇒ x = 10.

Wtedy

 2 2 √ --- √ -- y = 84 − 3x = 84− 30 = 54 ⇒ y = 54 = 3 6.

Wracamy jeszcze do drugiego równania początkowego układu – żeby obliczyć cosα .

 2 3-- 1- 12 cosα = 13 − x = 1 3− 1 0 = 3 ⇒ cosα = 12 = 4.

Piszemy teraz twierdzenie cosinusów w trójkącie AEB .

 1 AB 2 = 42 + 62 − 2 ⋅4⋅ 6cos α = 52 − 48 ⋅--= 40 √ --- √ --- 4 AB = 40 = 2 10.

Długość boku AD obliczamy już z twierdzenia Pitagorasa.

 ∘ ------------ --- -- AD = BD 2 − AB 2 = √ 6-4−--40 = √ 24 = 2 √ 6.

Sposób III

Zadanie można też w miarę prosto rozwiązać przy użyciu geometrii analitycznej. Umieśćmy całą sytuację w układzie współrzędnych w ten sposób, żeby D = (− 4,0) i B = (4,0) .


ZINFO-FIGURE

Okrąg opisany czworokącie ABCD ma wtedy równanie

x2 + y2 = 42 = 16 .

Ponadto, E = (− 2,0) . Tak samo jak w sposobie I zauważamy, że trójkąt ASE jest równoramienny i niech F = (− 1,0 ) będzie spodkiem jego wysokości opuszczonej z wierzchołka A . Łatwo teraz wyznaczyć współrzędne punktu A – jest to punkt wspólny danego okręgu i pionowej prostej x = −1 . Podstawiamy x = − 1 do równania okręgu.

 2 2 2 2 √ --- 1 6 = x + y = 1 + y ⇒ y = 15 ⇒ y = ± 15.

Jeżeli umieścimy czworokąt ABCD w układzie współrzędnych tak, aby punkt A znajdował się poniżej osi Oy , to mamy wtedy  √ --- A = (− 1,− 15) .

Piszemy teraz równanie prostej AE . Szukamy prostej w postaci y = ax + b i podstawiamy współrzędne punktów E i A .

{ 0 =√ -−2a + b − 15 = −a + b .

Odejmujemy od drugiego równania pierwsze (żeby skrócić b ) i mamy

 √ --- − 15 = −a + 2a = a .

Stąd

 √ --- √ --- b = − 15+ a = − 2 15

i prosta AE ma równanie

 √ --- √ --- √ --- y = − 15x − 2 15 = − 15(x + 2).

Szukamy teraz jej punktu wspólnego C z okręgiem opisanym na czworokącie ABCD . Podstawiamy  √ --- y = − 1 5(x+ 2) do równania okręgu.

 2 2 2 2 2 2 16 = x + y = x + 15(x + 2) = x + 15x + 60x + 60 / : 4 0 = 4x 2 + 15x + 11 Δ = 2 25− 176 = 49 − 15− 7 22 11 − 15 + 7 x = ---------= − ---= − --- lub x = ---------= − 1. 8 8 4 8

Druga możliwość dałaby nam punkt A więc, x = − 114- ,

 ( ) √ --- √ --- 11- 3√ --- y = − 15(x + 2) = − 1 5 − 4 + 2 = 4 15

i  ( √ ---) C = − 11, 3 1 5 4 4 . Pozostało teraz obliczyć długości boków czworokąta ABCD .

 ∘ ------------------- 2 (√ --) 2 √ -------- √ --- √ --- AB = (4 + 1) + 15 = 25 + 15 = 40 = 2 10 ∘ (---------)-----(------)--- ∘ ----------- 11- 2 3√ --- 2 729- 135- √ --- √ -- BC = − 4 − 4 + 4 15 = 1 6 + 16 = 5 4 = 3 6 ∘ ------------ √ -------- √ --- CD = BD 2 − BC 2 = 6 4− 5 4 = 10 ∘ ------------ √ -------- √ --- √ -- DA = BD 2 − AB 2 = 64− 40 = 24 = 2 6.

 
Odpowiedź:  √ --- √ -- √ --- √ -- AB = 2 10, BC = 3 6, CD = 10 , DA = 2 6

Wersja PDF
spinner